६ महिनामा २६ सदस्य त मनोनित भएनन् के को मस्यौदा ?

-रामनाथ खनाल

संविधानसभाको दोश्रो निर्वाचनपूर्व प्रमुख राजनीतिक दलहरुको चुनावी घोषणापत्रमा संविधानसभाको निर्वाचन भएको एकवर्ष भित्र संविधान जारी गर्ने कुरा स्पष्ट रुपमा उल्लेख गरिएको थियो । संविधानसभाको निर्वाचन भएको दुई महिना ४ दिन पछि बसेको संविधानसभाको पहिलो बैठकलाई संवोधन गर्दै प्रायः सबै दलका शीर्ष नेताहरुले एक वर्षभित्र संविधान जारी गर्ने र त्यसका लागि ६ महिना भित्र संविधानको मस्यौदा तयार पार्ने प्रतिबद्धता दोहोर्याएका थिए । तर ६ महिना वितिसक्दा समेत संविधानको मस्यौदा तयार पार्न त परै जाओस सरकारले २६ जना सभासद्को मनोनयन गर्न नसक्दा आम नागरिकमा चिन्ता र आशंका बढ्न थालेको छ । दलहरुको जनाएको प्रतिबद्धताको समय घर्किए पनि संविधानसभाको कार्यतालिका अनुसार भाद्र मसान्त भित्रमा संविधानको मस्यौदा तयार पारि सक्ने र निर्धारित मितिमै संविधान जारी हुने सभासद्हरुको विश्वास र अठोट छ ।

अहिलेसम्म संविधानसभा र संविधानसभा अन्तर्गतका समितिमा भएका प्रगति र काम कारबाहीले पनि आउँदो माघ ८ गते संविधान जारी हुनेमा उनीहरुको विश्वास छ । संविधानसभाले विगतमा भएका सहमतिका विषयहरु मस्यौदा समतिमा र सहमति जुट्न नसकेका विषयहरु संवैधानिक राजनीतिक सम्बाद तथा सहमति समतिमा पठाएको बताउँछन् – विवाद समाधान तथा निक्र्यौल समितिका सदस्य अनन्त पौडेल । उनका अनुसार संविधानसभाले संविधान निर्माणका लागि उपयुक्त गति लिइरहेको छ ।

‘माघ ८ गते नै संविधान जारी गर्नका लागि संविधानसभा तयार छ’ उनले भने ‘यसका लागि प्रमुख दलका शीर्ष नेताहरु अझै इमान्दार र प्रतिवद्ध हुनुपर्दछ ।’ उनका अनुसार संविधानसभामा रिक्त रहेको २६ सदस्य मनोनित नहुुनु दुखद पक्ष भएता पनि त्यसैका कारण संविधानसभाको कामकारवाही प्रभावित भएको छैन ।

कार्यतालिका अनुरुपनै संविधानसभा भित्रका समितिहरुले काम गरिरहेकाले अहिले नै माघ ८ गते संविधान जारी हुनेमा शंका गरिहाल्नु नपर्ने उनको तर्क छ । विघटित संविधानसभामा र अहिलेको संविधानसभामा दलहरुको उपस्थितिमा फेरबदल आएकाले पनि निर्धारित मितिमै संविधान जारी हुने उनको धारणा छ । ‘सवै दलहरुको सहमतिमा नै संविधान निर्माण गर्नु पर्दछ’ उनले भने ‘यदि त्यसो हुन नसके विधि र प्रकृयामा गएर भए पनि समयमै संविधान जारी गर्नुपर्छ ।’

त्यस्तै कांग्रेस सभासद् एवम् निक्र्यौल समितिका अर्का सदस्य नविन्द्रराज जोशीको पनि पौडेलकै धारणसँग मेला खान्छ । उनका अनुसार निक्र्यौल समितिले कार्यतालिका अनुरुप नै आफ्नो कार्य सकि विगतमा सहमति भएका र हुन नसकेका विषयहरु सम्बन्धित समितिमा पठाई सकिएको छ । सवै दल गम्भीर हुने र प्रतिद्धता अनुरुप कार्य गर्ने हो भने निर्धारित समयमै संविधान जारी गर्न सकिन्छ ।

‘जनताको विश्वासको कदर गर्दै सवै दल इमान्दार हुनु पर्दछ’ उनले भने ‘त्यसो भए तोकिएकै समयमा संविधान जारी हुन्छ ।’ उनका अनुसार प्रमुख दलहरुकै कारण संविधानसभामा २६ सदस्यको मनोनित हुन सकेको छैन । उनले अव छिट्टै २६ सभाषद् मनोनित हुने विश्वास पनि व्यक्त गरे ।

यता संविधान मस्यौदा समतिका सदस्य एवम् सभासद् हितराज पाण्डे पनि माघ ८ गते संविधान जारी हुनेमा शंका गर्न नहुने बताउँछन् । ‘मस्यौदा समितिले पाँच वटा उपसमिति निर्माण गरी काम गरिरहेको छ उनले भने ‘यहि गतिका साथ अघि बढ्ने हो भने तोकिएकै समयमा संविधान जारी हुन्छ ।’

संविधानसभामा रिक्त २६ सदस्य मनोनित नहुनु राम्रो कुरा नभए पनि त्यसैका कारण काम गर्न बाधा व्यवधान नपुगेको भन्दै उनले सवै दलको शीर्ष नेताहरु इमान्दार हुनु पर्ने कुरा दोहोर्याए । संविधानसभामा विवादित विषयहरु निरुपण हुँदै गएको बताउँदै उनले यसबीचमा राजनीतिक विवाद समाधान समितिले पनि संविधानसभा बाहिरह रहेका दलहरुसँग छलफल थालेका कारण पनि संविधान निर्माण प्रकृया सहज बन्दै गएको धारणा राखे ।

संविधानसभा अन्तर्गतका अधिकांस समितिहरुले आफ्नो सक्रियता देखाए पनि राजनीतिक दलका शीर्षस्थ नेताहरु सम्मिलित संवैधानिक राजनीतिक संवाद तथा सहमति समिति आवश्यक जती सक्रिय हुन सकेको छैन । संवधान निर्माणमा महत्वपूर्ण भूमिका निर्वाह गर्ने यस समितिले राज्य पुर्नसंरचनाका केही विवादित विषयमा सहमति जुटाएको भएपनि दलहरुबीच अन्य विषयमा सहमतिको प्रयास भएको देखिँदैन् । यसर्थ दलहरु संविधान निर्माणमा गम्भीर रुपमा लाग्नु पर्ने जुरुरी छ ।
http://www.nepalpationline.com/ca-process