मंगलबार हामी धुर्मुस् सुन्तली फाउन्डेसन पुगेका थियौँ । चर्चित हाँस्य कलाकार कुञ्जना घिमिरे सिन्धुपाल्चोकको गिरान्चौर एकीकृत बस्ती निर्माणको धपेडीमा थिइन् । आर्थिक भौतिक सामग्री आफैँ जुटाउनु पर्दा आइपरेका समस्या उनको अनुहारमा छर्लङ्गै देखिन्थ्यो । तथापि उनी निकै खुसी थिइन् । देश विदेशका शुभचिन्तकहरूको प्रशंसाले उनी पुलकित देखिन्थिन् ।
केही बेरपछि मानव बेचबिखन विरुद्धकी अभियन्ता ईन्दिरा सापकोटा आइन् । “यहाँहरूले निकै राम्रो काम गरिरहनु भएको छ । हामी धेरै खुसी छौँ । यो हाम्रो छोराको जन्म दिनको अवसरमा हामीले प्रदान गरेको सानो सहयोग है ।”
उनले १२ हजार एक सय १० रुपैयाँ थमाइदिइन् र उनीहरूको कामको एकछिन् प्रशंसा गरिन् ।
अहिले उनीहरू आफैँ ढुंगा माटो बोकेर बस्ती बनाउन कस्सिएका छन् । उनी अभिनित टेली शृङ्खला ‘मेरी बास्सै’ प्रशारण भइरहेको छ । त्यसका अलावा चेतनामूलक लघु चलचित्र पनि निर्माण भइरहेका छन् । समाजसेवासँगै उनीहरूको कलायात्रा पनि उत्तिकै रफ्तारमा अघि बढिरहेको छ ।
घिमिरेसँग हामीले केही बेर कुराकानी गर्यौँ । कलाकारितादेखि समाजसेवासम्मको यात्रा उनले यसरी खोलिन् :
० ० ०
ललितपुरको दक्षिणी भेग अर्थात चापागाउँमा भएको हो उनको जन्म । तीक्ष्ण बुद्धि, चञ्चले स्वभाव र नृत्यमा विशेष रुची उनको बाल्यावस्थाको विशेषता नै थियो भन्दा फरक पर्दैन । विद्यालयको अभिभावक दिवस होस् या अन्य कुनै कार्यक्रममा कम्मर मर्काइ हाल्ने स्वभावका कारण स्कूलमा छाप परिसकेको थियो–कुञ्जना राम्रो त पढ्छिन् नै त्यो भन्दा राम्रो नाच्छिन् र पछि गएर नृत्यङ्गना बन्छिन् ।
तर, उनको अर्को स्वभाव थियो । बच्चैदेखि कलाकार बन्ने रहरले औधि गाँजेको थियो उनलाई । बज्रबाराही मन्दिर घर नजिकै भएकाले चलचित्र छायाङ्कन भइरहन्थ्यो । चलचित्र छायाङ्कन भएको सुईंको पाउने बित्तिकै कुञ्जना कुद्दै पुग्थिन र अगाडि टुसुक्क बस्थिन् । कारण थियो– सबैभन्दा अगाडि बसे क्यामेराले खिच्छ र चलचित्रमा आफूलाई पनि देखाउँछ । त्यसो त उनलाई आफू अगाडि बस्दा लाग्थ्यो – मलाई पनि क्यामेरामा बोल्न दिए हुन्थ्यो नि । म पनि त्यस्तै अभिनय गर्न सक्थेँ ।
छायाङकनका क्रममा हुने हल्लाखल्लाले उनको मन उद्धेलित हुन्थ्यो । भीडले घेरिएका कलाकार देख्दा आफू पनि यस्तै कलाकार बन्न पाए हुन्थ्यो लागिरहन्थ्यो । र त, आज चलचित्र छायाङ्कन हुँदैछ भन्ने हल्ला सुन्ने बित्तिकै कत्तिखेर स्कूल छुट्टि हुन्छ र सुटिङ हेर्न जाउँला भन्ने ध्याउन्नमा हुन्थिन् उनी ।
चलचित्रमा ज्यादा लगाव बढ्न थालेपछि उनको पढाइ खस्कन थाल्यो । त्यो भन्दा अघि कक्षामा द्वितीय तृतीय भइरहन्थिन्, बिस्तारै ‘पोजिसन’ घट्न थाल्यो । छोरीको पढाइ खस्कन थालेको देखेर अभिभावक चिन्तित थिए । तथापि राम्रो नाच्छे, कतै कलाकार बनि पो हाल्छे की भन्ने आशा उनीहरूलाई थियो । त्यसो त छोरीलाई ठूलो कलाकार बनाउने इच्छा घरपरिवारमा नभएको होइन । त्यसैले होला उनलाई नाच्नका लागि घरपरिवारले नै हौसला जगाउँथ्यो ।
नयाँ चलचित्र प्रदर्शन हुने बित्तिकै हेर्न कुदिहाल्थिन् । बिदाको समयमा डीभी प्लेयरमा चलचित्रका भीसीडीहरू हालेर हेर्ने र ती चलचित्रका नायिकाहरूले गर्ने अभिनय दुरुस्त ऐनामा उतार्ने कोशिस गर्थिन् । उनमा हिरोइन बन्ने एक किसिमको ‘प्यासन’ थियो ।
चलचित्र ‘सक्कली नक्कली’को सुटिङ भइरहेको थियो । चलचित्रमा शम्भु प्रधान, उनकी श्रीमती नुतन प्रधान, छाेरी ईश्वरी प्रधान र छोराले समेत अभिनय गरेका थिए । उनले सोचिन्–चलचित्रमा अभिनय गर्न त आफ्नै परिवार पो चाहिने रहेछ त ! मेरो परिवारको कसैले फिल्म खेलेको थियो भने मैले पनि मौका पाउँथे कि !
चलचित्र, रेडियो, टेलिभिजनमा अभिनय गर्ने र बोल्ने उनको उत्कट चाहनालाई विद्यालयका शिक्षकले पनि बुझेका थिए । त्यसो हुँदा कक्षा सात मै पढ्दा रेडियोमा बोल्ने मौका पाइन् । नेपाल टेलिभिजनको कार्यक्रममा नृत्य कला प्रस्तुत गर्ने अवसर पनि मिल्यो ।
कक्षा नौमा अध्ययन गर्दै थिइन्, कलाकारिता गर्ने रहर रोक्नै नसक्ने गरि अघि बढिरहेको थियो । उनी चलचित्रमा अडिसन दिन पुगिन् । प्रवेशिका परीक्षा दिएर उज्जवल शैक्षिक बाटो कोर्नु पर्ने छोरी सानै उमेरमा चलचित्रमा हाम फाल्न लाग्दा बाआमाले रोक्नु स्वभाविकै थियो । त्यस्तै कक्षामा बारम्बार अनुपस्थित भइरहने, एसएलसी पनि नजिकिइसकेकाले शिक्षकहरू पनि चलचित्रमा अडिसन दिन पठाउँदैनथे । आमाबाबु तथा शिक्षकको आँखा छलेर उनी अडिसन दिन जान्थिन् । के के पाण्डेको ‘चित्कार’ थियो त्यो चलचित्र । अडिसन पास भएर छायाङ्कन सुरु हुने बेलामा प्रवेशिका परीक्षा आइदियो । उनले त्यो चलचित्रमा अभिनय गर्न पाइनन् । एसएलली प्रथम श्रेणीमा उत्तीर्ण गरिन् ।
अन्नततः आइपुगिन् कलाकारितामा नै
भुपेन्द्र पराजुली रेडियो नेपालमा काम गर्थे । संयोगले पराजुलीसँग उनकी सानीआमाको भेट भएछ । सानीआमा कोटेश्वरमा बस्थिन् । सानीआमाले पराजुलीलाई भनिछिन्– मेरी छोरी पनि तपाइँजस्तै रेडियोमा बोल्ने चाहना गर्छिन् । उनलाई अवसर दिनुहोस् न । उनले रेडियो नेपालमा रेडियो नाटकहरू निर्देशन गर्ने मदनदास श्रेष्ठसँग भेट गराइदिएछन् । त्यो विसं. २०६० सालतिरको कुरा हो ।
बोल्ड र मीठासपूर्ण आवाज । फूर्तिली युवती । स्पष्ट वाक्शैली । उनी छनोट नहुने कुरै थिएन । श्रेष्ठले भ्वाइस टेष्ट लिए । उनी उत्तीर्ण भइन् र रेडियो नाटकहरूमा आवाज दिन थालिन् । नृत्यमा पारङ्गत भएकाले विभिन्न स्टेज कार्यक्रम, लघु चलचित्र आदिमा अभिनयको अवसर पाउन थालिन् । इच्छाको साधना नै हो सफलता, उनको कलाकारिताको डोरेटो निर्माण हुन थाल्यो ।
प्रहरीको ‘समर्पण राष्ट्रको लागि’, नेपाली सेनाको ‘माटोले माग्दैन आफैँले दिनुपर्छ’ लगायत थुप्रै टेलिचलचित्रमा उनले अभिनय गर्ने मौका पाइन् । उनको अभिनय कौशल तिखारिँदै थियो ।
र, भेटिए सीताराम
रेडियो नाटकमा आवाज दिने शिलशिलामा दमन रुपाखेतीसँग कुञ्जनाको बारम्बार भेटभइरहन्थ्यो । रेडियो नेपालबाट प्रशारण हुने रेडियो नाटक ‘दिन प्रतिदिन’ त्यतिबेलाको लोकप्रिय रेडियो कार्यक्रम थियो । त्यसमा कुञ्जनाले पनि आवाज दिन्थिन् । त्यस्तै क्रममा ‘लौन सतायो’ भन्ने ‘डमी’ टेलिसिरियल निर्माणको कुरा उठ्यो । कुञ्जना त्यसमा अभिनय गर्थिन् भने सीताराम कट्टेल (धुर्मुस्) र केदार घिमिरे (माग्नेबूढा) निर्माण नियन्त्रकको रूपमा थिए । सीतारामसँगको उनको पहिलो भेट त्यहीँ भएको हो । पछि त्यो टेली चलचित्र पास भएन र प्रशारण पनि भएन । लगत्तै उनीहरूले पुनः अर्को हाँस्य टेलिचलचित्र ‘मेरी बास्सै’ निर्माण सुरु गरे । सीतारामसँगको सहकार्य नियमित रूपमा अघि बढ्यो ।
यसरी कसियो लगन गाँठो
जीवन नसोचेकै परिघटनाको संगालो हो । त्यस्तै भयो कुञ्जना घिमिरेको जीवनयात्रा पनि । कलाकार बन्छु भन्ने त सानैदेखि थियो तर उनलाई डोर्याउने कोही भएन । उनका आफन्त नाता गोताका मानिसहरू चलचित्रमा उद्योगमा थिएनन् । कलाकार बन्ने तीव्र चाहनाका कारण विभिन्न ठाउँमा पुगिन् । अभिनय गरिन् । आवाज दिइन् । त्यस्तैमा भेट भएको थियो सीताराम र केदारसँग ।
संघर्षको हद पार गरेका आएका सीताराम र केदार कामप्रति अत्यन्त लगाव राख्थे । त्यसबाट अत्यन्त प्रभावित थिइन् कुञ्जना । मेरी बास्सैमा धुर्मुस्–सुन्तलीको जोडी जम्दै थियो । आम दर्शकले सीताराम र कुञ्जनालाई धुर्मस् र सुन्तलीको रूपमा चिन्न थालिसकेका थिए । अभिनय यात्राकै दौरानमा मेरी बास्सैको टीमले घुमाउरो पाराले या कतिपय अवस्थामा सिधै जिस्क्याउन थालिसकेको थियो–कुञ्जना, सीताराम पनि संघर्ष गरेरै आएका हुन् । कामप्रति इमान्दार छन् । तिमीहरू बिहे गरेर सँगै यात्रा अघि बढाए हुन्छ ।
तर, भर्खर कलाकारिता यात्रा प्रारम्भ भएकाले उनले त्यतातर्फ ध्यानै दिइनन् । उनीहरूको कुराकानीलाई केवल ‘ठट्टा’को रूपमा बुझिन् । त्यसो त सीतारामले पनि विभिन्न वहानामा प्रेम प्रकट गरिरहेकै हुन्थे । कहिले काँही कुञ्जनाले आफ्नो कुरा नसुन्दा भावनात्मक हिसावले आकर्षित गर्न खोज्थे । संघर्षका हिस्सा थिए सीताराम । त्यसैले उनले आफ्ना दुःखको किस्साहरू सुनाउँथे तर कुञ्जना ठीक उल्टो थिइन् । उनी भन्थिन्–जीवन संघर्षकै आयाम हो । त्यसभन्दा पर रहेर सुखको परिकल्पना गर्नै सकिन्न । फेरि विगत सम्झेर दुःखी र निराश बनिरहने हो भने सुखद् भविष्यको कल्पना कसरी गर्न सकिन्छ ?
भावनात्मक हिसावले अत्यन्त नजिक थिए उनीहरू । दुवै तर्फको परिवारमा आउजाउ पनि हुन्थ्यो । मेरी बास्सै छायाङ्कनकै क्रममा धेरैपटक सीताराम कुञ्जनाको घरमा पुगेका थिए । आमाबाबुसँग कुरा पनि गर्थे । दुवैले एकअर्कालाई निकै सघाउँथे पनि ।
सीतारामको मनमा मायाको अङ्कुरण झांगिइसकेको थियो । तर, कुञ्जनाको ध्यान अभिनयमा ज्यादा भएकाले प्रेम या विवाहपट्टि ध्यानै थिएन । त्यसैले उनी सीतारामलाई सम्झाउँथिन्– हामी सँगै छौँ । भावना आदान–प्रदान भइनै रहेको छ । काम गर्दै जाने क्रममा एक अर्काको मन मिल्यो भने विवाह गर्नु कुनै ठूलो कुरा पनि होइन । यसबारे अहिले नै निर्णय नलिइ हालौँ । सीताराम त्यसमा राजी भएका थिए ।
कक्षा आठमै पढ्दा दिदीको विवाह भइसकेको थियो । उनले परिवारको जिम्मेवारी आफ्नो काँधमा आएको महसुस गरेकी थिइन् । त्यसकारण पनि विवाह गरिहाल्ने मनस्थिति बनाएकी थिइनन् । हुर्किएकी छोरी चेली प्रति अभिभावकको चिन्ता प्रकट हुनु स्वभाविकै थियो, एक दिन बाबुले भने–छोरी अब तिम्रो विवाह गर्नु पर्छ । तिमी तयार छैनौँ भने म घरको तला थप्छु ।
कलाकारिता यात्राले बिस्तारै उचाइ लिइरहेकाले उनको विवाह गर्ने सोच थिएन । उनले बाबुलाई घरको तला नै थप्न भनिन् ।
विसं.२०६५ को दसैंमा सीताराम घर गएका थिए । त्यहाँ उनले ज्योतिषसँग विवाहबारे सल्लाह मागेछन् । ज्योतिषिले भनेछन्–यो सालको मंसिर १४ गते तिम्रो विवाहका लागि उपयुक्त लगन हो । तिमीले मन पराएको केटीको लग्न र तिम्रो लग्नको राम्रो योग मिलेको छ । यो लगन गुमाउँनु हुँदैन ।
त्यसपछि सीतारामले तत्काल कुञ्जनालाई फोन गरेछन् र बेलीविस्तार लगाएछन् । कुञ्जना छाँगाबाट खसेजस्तो भइन् । उनले विवाहबारे केही सोचेकै थिइनन् । घर परिवारलाई पनि बिहे नगर्ने भनेर घरको तल्ला थप्न लगाइसकेकी थिइन् ।
सीतारामले फोन गर्दा आमा नजिकै थिइन्, उनले आमालाई सबै कुरा भनिन् । केही बेर आमाबाबुले सल्लाह गरे । भर्खर कलाकारितामा अघि बढ्दै गरेकी छोरीको विवाह गर्दा भोलि उसलाई समस्या पर्ला कि आमाबाबुको चिन्ता देखियो । आमाबाबुले उनलाई केही भनेन्, आमाबाबुको मन न हो, उनीहरूको अनुहारमा देखिएको त्यो भाव उनले सजिलै बुझिन् ।
सीतारामको घर परिवारको बारेमा उनका बाबाआमा जानकार नै थिए । परिवार ठूलो थियो । पाँच जना छोराछोरी, बाआमा र हजुरआमा समेत गरी आठ जनाको परिवार थियो । जेठी बुहारी बनेर जाँदै थिइन् कुञ्जना । स्वभाविक हिसाबले घर परिवारप्रति जेठो बुहारीको दायित्व बढी हुन्छ । त्यसमै चिन्तित थिए कुञ्जनाको आमाबाबु ।
कुञ्जना र सीताराम दुवैजना मिलेर ‘कन्भिन्स’ गरे । कुञ्जनाले भनिन्–केटा मैले रोजेँ, विवाह यहाँहरूले रोज्नुहोस् । आमाबाबुले आँगन पोलेरै विवाह गर्ने इच्छा देखाए । त्यही सालको मंसिर १४ गते नै सीतारामसँग उनको लगनगाँठो कसियो ।
० ० ०
‘मेरी बास्सै’मा दुवै जनाको अभिनय जम्न थाले पछि थुप्रैले अड्कल काटे– सीताराम र कुञ्जना दम्पती नै हुन् । त्यस्तै केहीले भन्थे–यिनीहरूको विवाह गरिदिए नि हुन्थ्यो । कतारको कार्यक्रममा जाँदा रमाइलो घटना घट्यो । त्यहाँको कार्यक्रम आयोजकले अरु कलाकारका लागि छुट्टाछुट्टै कोठाको प्रवन्ध गरिदिएका रहेछन् तर सीताराम र कुञ्जना विवाहित नै हुन् भनेर एउटै कोठामा सुत्ने व्यवस्था मिलाइ दिएछन् ।
त्यसो त दर्शकले पनि भन्थे–तपाईँहरू सँगै भएको हेर्न चाहन्छौं । त्यसैले उनी भन्छिन्–अहिले हामी कलायात्रामा मात्रै नभएर जीवनमै जोडिनुको पछाडी तिनै दर्शकको माया र आशीर्वाद हो ।
केदार घिमिरेसँगको सम्बन्ध
सीतारामजी र केदारजी दुवै संर्घषका उपमा हुन् । कामभन्दा दोश्रो उनीहरूको स्वार्थ छैन । पछिल्लो समय ‘मिडिया हब’को कारण हामी ‘मेरी बास्सै’मा सँगै नदेखिएका हौं भन्छिन् कुञ्जना । त्यसो त मिडिया हब घाटामा गएपछि केदार घिमिरे आफैंले ‘मेरी बास्सै’ अगाडि नबढाऔं भनेका थिए रे । तर, दर्शकसँगको नाता टुटाउन नचाहेकाले सुख दुःख जे गरेर भए पनि ‘मेरी बास्सै’ अगाडि बढाएको कुञ्जनाको तर्क छ ।
उनी भन्छिन्–काम गर्ने शिलशिलामा मन मुटाव नहुने होइन, उमेर जोश र कतिपय अल्पज्ञानले तिक्तता उत्पन्न पनि हुन सक्छ । तथापी हामीबीच त्यस्तो कुनै कुरा छैन जसले दूरी पैदा गरोस् र भावनात्मक सम्बन्धमा आघात पुर्याओस् ।
आइपुग्यौं समाजसेवामा
नेपालमा उत्तरी गोरखाको बारपाक केन्द्रविन्दु गरी ७.८ रेक्टर स्केलको भूकम्प जाँदा सीताराम र कुञ्जना अमेरिकामा थिए । सरसफाइ दूत समेत भएकाले उनीहरू राजमार्ग सफा राख्न ‘राजमार्ग शौचालय’को एजेन्डा बोकेर अमेरिकामा प्रस्तुति देखाउन पुगेका थिए । उनीहरूलाई सघाएका थिए, नेपाली र नेपालभाषी भुटानी समूदायले ।
सेन्टलुइसमा कार्यक्रम सकेर रातको १२ बजे कोठामा पुगेर निदाउन के आँटेका थिए कुञ्जनाको मोबाइलको घन्टी बज्यो । त्यतीबेला बिहानको २ः४५ बजेको थियो । फोन अस्ट्रेलियामा बस्ने उनकी बहिनीले गरेकी थिइन् । त्यसै गरेकी होलिन् भनेर सुरुमा त उनले वेवास्ता गरिन् तर पुनः घन्टी बजेपछि उनले फोन उठाइन् । बहिनीले अत्ताल्लिएको स्वरमा सुनाइन्–नेपालमा ठूलो भूकम्प गयो । धरहरा, बसन्तपुर, हनुमान ढोकालगायत सबै सम्पदा भत्कियो । थुप्रै मानिस मरेका छन् । उनी ‘सक’ भइन् ।
उनीहरूले अमेरिका जानुभन्दा एकमहिना अगाडि मात्र भूकम्प सम्बन्धि जनचेतना जगाउन मेरी बास्सैमा एउटा भाग तयार पारी प्रशारण गरेका थिए । यही अवस्थामा भूकम्प गए काठमाडौंमा ठूलो जनधनको क्षति हुन्छ, उनले सुनेकी थिइन् । उनले सोचिन्– ठूलो भूकम्प गयो, नेपाल सकियो ।
तत्कालै आमाबाबुलाई सम्पर्क गर्न खोजिन् । लाख कोशिस गर्दा पनि सम्पर्क हुन सकेन । त्यसपछि उनी आत्तिइन् । उनले तत्कालै पशुपति शर्मा, प्रमोद खरेल, सीतारामलाई उठाइन् । उनीहरू पनि आत्तिए । टीभी खोलेर हेर्दा जताततै त्यही दृष्य देखिन्थ्यो । भत्किएका र खण्डहर र त्यहाँबाट निकाल्दै गरेका मानिस बाहेक अरु कुनै दृष्य देखाइएनन् । उनी रुन थालिन् ।
दुई घन्टापछि त्यही बहिनीको सहयोगमा बल्ल घरमा कन्ट्याक भयो । छोरीको अवाज सुनिन्, उनको मन केही हल्का भयो । आवाज त सुनियो तर शरीरमा केही चोटपटक छ कि मनमा चिन्ता रहिरह्यो ।
त्यसको भोलिपल्ट सेन्टलुइसबाट सिराकोस जाने कार्यक्रम थियो । नेपालमा तेत्रो घटना घटेपछि उनीहरूले कार्यक्रम देखाउने अवस्था थिएन । तर, आयोजकले हवाइ टिकटदेखि हलबुकसम्म गरिसकेकाले उनीहरूलाई ‘कन्भिन्स’ गराउनु पर्ने भयो । उनीहरूले आयोजकलाई आग्रह गरे–अर्को पटक आएर कार्यक्रम गर्छौं । नेपालमा भूकम्प गएर ठूलो जनधनको क्षति भएकाले हामी अब प्रस्तुति देखाउन सक्दैनौँ ।
भोलिपल्ट उनीहरू सिराकोस गए । हलमा खचाखच भरिएका दर्शकहरू उनीहरूकै प्रतीक्षामा थिए । उनीहरूले त्यहाँ रहेका भुटानी दर्शकहरूलाई आग्रह गरे–नेपालमा भूकम्प गएकाले हामी प्रस्तुति देखाउन असमर्थ छौँ । एकछिन् सन्नटा छायो । उनीहरूले पनि भने–तपाईंहरू नेपाल फर्कनुहोस् र त्यहाँका पीडितहरूको सेवामा लाग्नुहोस् ।
उनीहरू नेपाल फर्के ।
० ० ०
त्रिभुवन विमानस्थलमा अवतरण गरेपछि उनीहरूले सबैकुरा दुरुस्त देखे । घरहरू पनि भत्किएका थिएनन् । सरासरमा उनी माइत गइन्, त्यहाँ उनकी डेढ वर्षे छोरी थिइन् । छोरी सकुशल देखेपछि छोरीलाई अंगालोमा बेरिन् र खुसीको स्वास फेरिन् ।
केही बेरपछि आमातर्फ ध्यान गयो उनको । वैशाखको धुपमा आमा सिरक ओढेर बसिरहेकी थिइन् । उनलाई आश्चर्य लाग्यो । आमाको भूकम्प जाँदा दराज ढलेर करङको छ वटा हड्डि भाँचिएको रहेछ । उनले धेरै बेरपछि थाहा पाइन्, उनलाई थक्कथक्क लाग्यो–कस्ती म ! पहिला आफ्नै छोरीलाई अंगालो मार्न पुगेँ । माया त उँधो पो बग्दो रहेछ !
भूकम्पले दक्षिणी ललितपुर ध्वस्त बनाएको थियो । चापागाउँ पनि अछुतो थिएन । मानिसहरू घरबाहिर बसिरहेका थिए । उनलाई माइती गाउँको असाध्यै माया लाग्यो । उनले भनिन्–एउटा लामो टहरो बनाइदिन्छु, सबै त्यहीँ बस्नुहोस् । माइतीहरू तयार भएनन् र भने–यहाँ बनाउने पैसाले अन्तै राहत देऊ, हामीभन्दा पीडित अरू नै छन् । उनलाई पनि लाग्यो– मेरो माइती गाउँ बनाउन अरू आउलान् म अ अर्कै गाउँ बनाउँछु ।
भूकम्पको पीडा चौतर्फी थियो । उनीहरूले अमेरिकामा साढे सोह्र लाख रकम जम्मा गरेका थिए ।
नेपाल फर्किए लगत्तै राहत वितरणलाई तीव्रता दिए । त्यही शिलशिलामा उनीहरू सिन्धुपाल्चोकको पिपलडाँडामा पुगे । दाल चामलभन्दा त्यहाँका मानिसहरूले शौचालय बनाइदिन आग्रह गरेपछि उनीहरूले दश वटा शौचालय बनाए । त्यसपछि उनीहरूले विद्यालय पनि बनाए ।
शौचालय र विद्यालय निर्माणपछि उनीहरूको दिमागमा आयो–एकीकृत बस्ती निर्माण गर्ने ।
ठाउँ छनोट गरे, काभ्रेको पहरी गाउँ । भूकम्पबाट प्रताडित अति विपन्न बस्ती थियो त्यो । एकीकृत बस्ती बनाउन सुरुमा उनीहरूले अनुमान गरे–२० घर बनाउन त्यस्तै १५/२० लाख लाग्ला । तर, खर्च अनुमानित गरे भन्दा निकै बढी भयो ।
झन्डै घर बेचिएन
सीताराम र कुञ्जनाले एकीकृत बस्ती बनाउने भनेपछि व्यापक चर्चा भयो तर अपेक्षाकृत पैसा उठेन । बस्ती निर्माण गर्न पहरी गाउँमै बसेकाले हल्लाखल्ला पनि गर्न पाएनन् । यता दैनिक ४० हजार जस्तो खर्च हुने तर पैसा नउठ्ने भएपछि उनीहरू समस्यामा पो परे ।
पैसा सकिन थालेपछि सीताराम घोत्लिएर बसेका थिए । कुञ्जनाले उपाय पहिल्याइन–घर बेच्ने ।
दुई तल्लाका घर थियो । बेचेर आधा एकीकृत बस्तीमा हाल्ने र बाँकी पैसाको एकतले घर बनाउने सोच कुञ्जनाको थियो । उनको कुरामा सीताराम सहमत भए । त्यसपछि त्यो खबर मिडियामा ल्याए ।
देश विदेशबाट फोनका घन्टी बज्न थाले । उनीहरूको कामको सराहना भइरहेको थियो । प्रशंसकहरूले भने–नबेच्नुहोस् घर हामी सघाउँछौं । तपाईँहरू सडकमा आएको हेर्न चाहँदैनौँ । पैसा उठ्न थाल्यो, साढे ६७ लाख लागतमा पहरी बस्ती निर्माण भयो ।
एक वर्षसम्म प्रशंसा भयो तर कसैले पछ्याएनन्
एकीकृत बस्ती निर्माण पछि उनीहरूको उचाइले आकाश छोयो । देशव्यापी चर्चा परिचर्चा भयो । सर्वसाधारणदेखि प्रधानमन्त्रीसम्म पुगेर अवलोकन गरे तर एक वर्षसम्म पनि उनीहरूलाई कसैले पछ्याएनन् । हाम्रो जस्तो “देशमा एकीकृत बस्ती कति आवश्यक भनेर भूकम्पले कान समाएर पाठ पढाएको छ तर त्यसको अनुभूत अझै हुन सकेको छैन”, उनले भनिन् ।
अर्काको प्रशंसा र आलोचना गर्ने तर आफैँ अगुवाई नगर्ने परिपाटी बिग्रएको हो भन्छिन् कुञ्जना । त्यसैले उनीहरू पाँच करोडको अनुमानित लागतमा
सिन्धुपाल्चोक जिल्लाको मेलम्ची नगरपालिका–८को गिरानचौरमा पुनः एकीकृत बस्ती निर्माणको काम सुरु गरेका छन् । देश विदेशबाट सहयोग आउने क्रम जारी छ । यद्यपी त्यो अपर्याप्त छ । अहिलेसम्म ४० लाख जम्मा भएको छ । ६५ घर धुरी निर्माण थालिएकाले लागत रकम अझै बढ्न सक्ने उनीहरूको अनुमान छ । त्यसैले उनले आग्रह गरिन्–हामी राष्ट्र निर्माणमा सरिक भएका छौँ । बिन्ती साथ र सहयोग दिनुहोस् ।
Share On
No comments:
Post a Comment