कलेजमा ‘डीआइ’ को हृयाङ कहिलेसम्म ?

–रामनाथ खनाल

राजधानीको जेभियर्स एकेडेमी लाजिम्पाटमा कक्षा १२ मा अध्ययनरत एक विद्यार्थीले डीआईको यातनाका कारण आत्महत्या गरे । चुरोट पिएको विषयमा डीआईले गेरैलाई कलेजबाट निकालिदिने धम्की दिएर अभिभाभक बोलाउन भनेपछि तनावमा उनले आत्महत्या गरेको सहपाठीको भनाइ छ । कलेजबाट घर गएका उनी राति झुण्डिएरको अवस्थामा फेला परेका थिए ।

वर्तमान शिक्षा विकासमा निजी शिक्षण संस्थाको भूमिका प्रति नजरअन्दाज गर्नु न्यायसङ्गत हुँदैन । नेपालको शिक्षा स्तर उन्नतीको सन्दर्भमा निजी शिक्षण संस्थाको योगदान अतुलनीय नै छ तर आफ्नो शिक्षण संस्थामा विद्यार्थी आकर्षण गर्ने नाममा निजी शिक्षालयले जुन रवैया अपनाईरहेका छन् यसले निजी शिक्षण संस्थाहरु विद्यार्थीको शैक्षिक भविष्य प्रति इमान्दार र बफादार छन् भन्न नसकिने अवस्था आएको छ । यसको ज्वलन्त उदाहरण हो निजी शिक्षालयमा अध्ययनरत विद्यार्थीहरुमा देखा पर्न थालेका विभिन्न नकारात्मक चालचलन र आनिवानीहरु ।

विद्यालयमा अध्ययनरत विद्यार्थीहरु तह लगाउन चुल्ठे मुन्द्रे, टोले दादा र रेष्टुरेन्टका बाउन्सरहरुको सहारा लिनुपर्ने र तिनीहरुलाई डी. आइ (डिसिप्लिन् इन्चार्ज ) र सी. आइ (काउन्सेलिङ इन्चार्ज) को रुपमा भर्ती गर्नुपर्ने भएपछि विद्यालयमा अध्यापनरत शिक्षकहरुको भूमिकामाथि गम्भिर प्रश्नचिन्ह खडा भएको छ भने निजी शिक्षण संस्थाको शिक्षाको व्यवहारिक पक्षमाथि संसय उत्पन्न गराएको छ । आज देशका ठूला भनिएका तथा महङ्गा निजी शिक्षालयहरुका ढोकामा वाहुवली टोले दादा, मुन्द्रे, चुल्ठे र विभिन्न रेष्टुरेन्टका बाउन्सरहरु डी. आई र सी.आइका नाममा तैनाथ गरिएको छ । तिनका काम भनेको खराब आचरण र नियत भएका विद्यार्थीलाई तह लगाउने काम भएको स्वयम् शिक्षालय सञ्चालक बताउने गर्दछन् । शिक्षालयमा अध्यनार्थ आउने विद्यार्थीलाई आवश्यक ज्ञान र सीपको विकास गराउनु तथा सकरात्मक सोच, नैतिकवान् र आदर्शवान् बनाउने दायित्व पनि त्यहाँ अध्यापनरत अध्यापक एवम् शिक्षकहरुको नै हो । नकि पाठ्यपुस्तकको एकोहोरा रटान् मार्फत निर्देशित र अपेक्षित प्राप्ताङ्क हासिल गर्नु मात्र ।

विद्यार्थीहरुले उल्लेख्य प्राप्ताङ्क हासिल गरि कुनै शैक्षिक तह पार गर्नुसँग मात्र उसको उपलव्धिलाई जोडिँदा आगामी दिनमा यस्ता थुप्रै घटनाको पुनरावृत्ति हुनेछ । शिक्षणसंस्था विद्यार्थीको आचरण सुधार्ने थलो पनि हो । विद्यार्थीको आचरण सुधार्न चुल्ठे मुन्द्रेको सहारा लिने र त्यस मार्फत विद्यार्थीलाई आचरण र नैतिकवान् तुल्याउने दुस्साहस गर्नु निजी शिक्षण संस्थाको गम्भिर लापरवाहीको बिषय हो ।

निजी शिक्षालयभित्रको बोझिलो शिक्षाको विकृतिका विभिन्न रुपहरु श्रृङ्खलात्मक रुपमा विस्तारै बाहिर आउन थालेका छन् । हाम्रो देशको कमजोर राज्य प्रणालीको फाइदा उठाउँदै पछिल्लो अवधिमा निकै फस्टाएको शिक्षा व्यापारको आधुनिक सुपरमार्केटहरुमा बेच्न राखिएका आधुनिक र महङ्गो शिक्षा तथा उत्कृष्ट भनिएको शिक्षण शैली एवम् सिकाईका रुपियाँवान् तरिकाले समाजमा विभिन्न विकृति मात्र भिर्‍याइएको छैन, विद्यार्थीहरुलाई नैतिकता, आचरण र विवेकबाट च्यूत बनाउँदै लगेको छ । दिनानुदिन जीर्ण बन्दै गएका सरकारी शिक्षालयहरु र भुत्ते सिकाईमार्फत उपयुक्त नतिजा हात नलागेर आहत भएका अभिभावकहरुको जवरजस्त रोजाई यतिवेला निजी शिक्षण संस्था बन्न पुगेको छ । यसैको फाईदा उठाउँदो निजी शिक्षण संस्था महंगिँदै गएका छन् ।

निजी शिक्षण संस्थाको ढोकामा डी.आइका नाममा वाहुवल भएका शिक्षण संस्था छिर्न न्युनतम् योग्यता पुरा नगरेका चुल्ठेमुन्द्रे राख्ने हो भने त्यस शिक्षण संस्थामा अध्ययन गर्न आउने विद्यार्थीको मनोविज्ञानमा के-कस्तो असर पर्दछ । त्यस शिक्षण संस्थाबाट कस्ता विद्यार्थी उत्पादन हुन्छन् भन्ने कुरामा सरोकारवालाहरु गम्भिर बन्नु पर्ने वेला भएको छ । विद्यार्थी आकर्षणका नाममा भिलिमिली विज्ञापन, डी. आइ (डिसिप्लिन् इन्चार्ज ) र सी. आइ (काउन्सिलिङ इन्चार्ज) को हाउगुजी देखाएर विद्यार्थीलाई शिक्षित, योग्य, नैतिक र आदर्शवान् तुल्याउन किमार्थ सम्भव छैन । शिक्षण सिकाईका व्यवहारिक प्रयोगहरु र आधुनिक शैली मार्फत नै सो कुरा पूरा गर्नुपर्दछ ।

निजी शिक्षण संस्थाभित्र भएका र हुने गरेका अव्यवहारिक गतिविधि तथा शिकाइका विकृत प्रयोग न्युनीकरणका लागि सम्बन्धित निकायको ध्यानाकर्षण हुन जरुरी छ । अन्यथा शिकाइको आकर्षण आवरणमा धमिरा पस्ने र निजीको महंगो शिक्षा समाजका लागि प्रत्युत्पादक बन्ने खतरा शक्तिशाली बन्न सक्दछ । सरोकारवालाको बेलैमा ध्यान पुगोस् ।

(यसअघि जेभियर्स एकेडेमी हुनुपर्नेमा भुलबस जेभियर्स ईर्न्टरनेशल कलेज भएकाले सच्याइएको छ । -सम्पादक) http://www.onlinekhabar.com/2013/12/144837/