Welcome to My Blog!

-रामनाथ खनाल

तीजले शहर व्यस्त बनेको छ । पुरातन परम्परा माथि आधुनिकताको लेपन लागेको यस तीजले आज ग्रामिण भेगलाई निकै पछि पारिसकेको छ । त्यसो त गाउँमा आज पनि दुःख छ, अभाव छ । हरेकका मनमा भदौरे भेलले पखाल्न नसक्न गरी पीर र व्यथाहरु खत लागेका छन् । जस्तो हिजो थियो । 

गाउँका व्यथाहरु बदलीएका छन् । हिजोको तीजमा गाइने गीति भाकाहरुमा सासु बुहारीका आ–आफ्नै रोदन हुन्थे । भाउजु आमाजुको चित्कार सुनिन्थ्यो । छोरी चेलीहरुको आफ्नै वेदनाहरु हुन्थे । र चौतारीमा बसेर तीजि लयमा त्यसलाई धोको फेरेर र मन माझेर गाइन्थ्यो । गाउँहरु रित्तिएका छन् र व्यथाहरु पुरै बदलीएका छन् । पाखाहरु बुट्यान घारी भएका छन् । खोरियाहरु बाँझै छन्, सिम र टारी खेतहरु जंगल घारीमा परिणत भएका छन् । र खोलाहरु एक्लै सुसाउन बाध्य छन् । 

मलेसिया गएको दाजु  आज तमोर तरेर तीजका लागि चेली लिन जाँदैन । साउदी भासिएको भाई कोसी काटेर दिदीको आँगनी पुग्न सक्दैन । दुबईमा दपेटिँदै गरेका दाजुहरु पनि वर्ष दिनमा आउने यो तीजमा आफ्ना दिदी बहिनी लिन कर्णाली काट्न सक्ने अवस्था छैन । वर्षाभरी कामले थलिएकाहरुलाई तीजले जसरी दिदी बहिनी लाने लैजाने चटारो र हतारो पथ्र्यो त्यो अवस्था रहेन अव  । सँगै चेलीहरुको मनमा पनि दाजु भाई तीजमा लिन नआएको र माइत जान नपाएको जस्ता गुनासाहरु छैनन् । रत त्यस्ता भेटिँदैनन् त्यस्ता व्यथाका लयहरु आजका  तीजि भाकाहरुमा  । बरु श्रीमान्ले कार नकिनिदिएको, दुवईबाट फर्कँदा आर्कषक मोवाइल नल्याइदिएको जस्ता दुखेसोहरु छ उनीहरुका तीजि भाकामा । 

हुर्किएका दाजु भाईहरु सवै बिदेश भासिएपछि दिदी बहिनीलाई घर माइत गराउने को नै छन्  र  । छोराहरु खाडी तिर छन् भने बुहारीहरु सहर पसेका छन् । आमा बुबालाई नाती नातिनीको मुख देख्न दशैँ नै पर्खनु पर्ने भएको छ । त्यसैले गाउँ घरमा सासु बुहारीको कटाक्ष पनि छैन । त्यसकारण आजको तीजि भाकाहरुमा सासु बुहारीको छेडोखान पनि हुन छाडिसकेको छ । 

तीज पुरै फेरिएको छ । हिजो वर्षाले खाएको गोडामा फाटेको चप्पल समेतको साहारा पाउँदैनथे दिदीबहिनीहरु । र खाली खुट्टै माइत जान बाध्य थिए उनीहरु । एक झुम्रो गुन्यौँ र एक धरो चोलीको भरमा वषौँ तीज मानिरहनुपथ्र्यो । गलामा तिल्हरी ढल्काएर कम्मरमा पटुकी बाँध्दै घर माइती गर्ने रहर थियो उनीहरुलाई ।  तर आजकालका चेलीहरुलाई त्यस्तो रहर देखिँदैन । हिजो जस्तो अभावमा खिइएका  बारुली कम्मर मर्काएर चौतारी र भञ्ज्याङ्गहरुमा छमछमी नाच्नेहरु पनि कहाँ भेटिन्छन् र आजकाल !

साँच्चै तीज फेरीएको छ । सहरमा नारीहरु बेरोजगार भएका छन् । चुइगम तन्काए जस्तो लामो हिन्दी टेलिसिरियलमा आँखा पुर्याउन छाडेर बँचेको समय ‘तीज क्याफे’मा वित्न थालेको छ उनीहरुको । त्यसैले सहरमा पानी नआएर पिठिउँमा जम्मा भएको फोहोरहरु ‘कन्याइदेऊ नै है’ को बाहानामा प्रदुषित पार्दे छन् तीज । 

हिजोका चेलीहरुको कुर्कुच्चा छोपिने गरी साडी लगाउन सौख थियो । तर आजकालका चेलीहरुका साडीले घुँडा समेत छोपिन छाडेपछि तीज बिकृतिको पोल्टामा पर्ने भयो । त्यसकारण नेपालको जीवन्त कला, संस्कृति र मौलिक परम्परासँग जोडिएको हाम्रा मूल्य, मान्यता, रितिरिवाज र संस्कारहरु चेलीहरु शरिर उदाङ्गो भएझैँ नांगेझार बन्दै छ । 

भोको पेटमा अघिल्लो दिन दर खाएर भोलिपल्ट निराहार  ब्रत बस्ने नारीहरुको बेग्लै संस्कार थियो । आज महिनौँ दिन देखि बाइन र ह्विस्कीको चुस्की लगाउँदै स्टार होटलका बफे डिनरमा रम्दै ब्रत बस्ने कुराले विस्थापित गरिदिएको छ । 

सहरका केही ठाउँले सभ्यताको नयाँ नयाँ ढोँग रचे पनि उता गाउँमा बेग्लै दुःख छ । सिन्धुपाल्चोकको जुरेको पहिरोले निलेको दाजुभाई दिदीबहिनी बिचको माया, सुनकोशीले छेकेको चेली–माइतीको नाता, बाँकेमा बगेका, संखुवासभा दोलखामा कहिल्यै नमेटिने गरी पुरिएका र संखुवासभामा हराएका हजारौँ चेलीहरुको घर र माईतीमा यस पटक कसरी आउला र तीज ? 

घर गुमाएका आफन्तको चिहान खोतल्दै खुला आकासमुनी रात विताउन बाध्य हजारौँ नागरिकको अभावका भान्छाहरुमा के पाक्ला दर र मनाउलान् चेलीहरुले तीज ? यस पटक साँच्चै तीज आउने छैन, व्यथाहरुले भरिएका झुपडीहरुमा तथा बाढी पहिरोसँगै बगेका र अनिकाल जागेका झुप्राहरुमा । आउने छ त केवल सहरका बेरोजगार दिदीबहिनीहरुका क्याफेका डिनर पार्टीहरुमा चिलायो पिठिउँ कन्याइ देउन है र मुन्नी बदनाम हुई को तालमा ।